Opinie: Donald Trump verklaart de wereld de handelsoorlog
President Donald Trump kondigde onlangs een ongezien protectionistisch offensief aan, waarbij hij de Amerikaanse handelstarieven verhoogt tot niveaus die de wereld in een eeuw niet meer gezien heeft. Die beslissing veroorzaakte een schokgolf op de wereldwijde markten en leidde tot een massale verkoop van risicovolle activa en tot een toenemende bezorgdheid over de wereldwijde economische groei.
Buitensporige douanetarieven
Op 2 april introduceerde Trump een algemeen minimumtarief van 10% en hogere wederkerige douanetarieven. Hierdoor stegen de effectieve tarieven van 2% tot meer dan 20%. Vooral exporterende landen als de Europese Unie en China worden hierdoor zwaar getroffen, met tarieven van respectievelijk 20% en 34%. Voor bepaalde producten gelden echter vrijstellingen, waardoor de werkelijke impact beperkt blijft tot 15% voor de EU en 47% voor China, volgens berekeningen van sommige economen1.
Internationale reacties: scherp reageren of onderhandelen
China heeft krachtig gereageerd door een belasting van 34% te heffen op Amerikaanse importproducten, terwijl de Europese Unie liever eerst onderhandelt alvorens vergeldingsmaatregelen te overwegen. Toch zou de EU douanetarieven op staal en aluminium kunnen invoeren en tegelijk troeven op de onderhandelingstafel kunnen leggen, zoals de aankoop van Amerikaans vloeibaar aardgas of defensiemateriaal. De heffingen voor bijna 60 landen (bron: Witte Huis) kunnen worden herzien na bilaterale gesprekken. Dit proces zal tijd in beslag nemen en kan resulteren in 'wederkerige' tarieven die iets lager liggen dan de aangekondigde tarieven. Als de gesprekken mislukken, blijft een tariefescalatie mogelijk.
Groeivertraging en inflatiedruk in de VS
Donald Trump presenteert de douanetarieven als een wondermiddel om het land opnieuw te industrialiseren, de handelsbalans weer in evenwicht te brengen en het begrotingstekort terug te dringen. Economen zijn echter van mening dat deze visie onrealistisch is in een onderling verweven wereldeconomie. Protectionistisch beleid kan een gemiddeld Amerikaans huishouden 3.800 dollar per jaar kosten2. Hoewel de Amerikaanse economie geen tekenen van recessie vertoont, zal een protectionistisch beleid de groei waarschijnlijk vertragen en de inflatie verhogen. Economen voorspellen een tijdelijk stagflatoir effect, waarbij het bbp tussen 1,0% en 1,5% zal dalen en de inflatie in dezelfde mate zal stijgen. In Europa zouden de gevolgen zich vertalen in een daling van het bbp met 0,5% of meer, maar zou het effect op de inflatie beperkt blijven.
Centrale banken stellen zich defensief of zelfs inschikkelijk op
Ondanks de hoge inflatie zou de Federal Reserve de rente meer dan verwacht kunnen verlagen tegen het einde van het jaar, als reactie op de tragere groei en een verzwakkende arbeidsmarkt. De Europese Centrale Bank zou zich inschikkelijk kunnen opstellen in het geval van een zwakke groei en de afwezigheid van inflatoire druk, met drie geplande renteverlagingen tegen het einde van het jaar.
Terugkeer van volatiliteit en vrees voor recessie drukken aandelenmarkten
De daling van de aandelenmarkten vorige week was de op drie na scherpste in twee dagen sinds de Tweede Wereldoorlog. De geaccumuleerde verliezen sinds de piek in februari bedragen bijna 20%, wat synoniem staat voor een berenmarkt. De hogere importtarieven en een zwakkere groei zullen de bedrijfswinsten in de VS en de rest van de wereld onder druk zetten, waardoor de groei misschien tot nul zal dalen. Door de aanhoudende onzekerheid, de zwakke economische cijfers en de klaarblijkelijke bereidheid van de Trump-regering om een economische daling te tolereren, zullen de risicopremies waarschijnlijk hoog blijven. Daarbovenop komt een verkooptrend van buitenlandse beleggers, die hun blootstelling aan Wall Street de afgelopen jaren aanzienlijk hebben vergroot.
Nood aan een langetermijnvisie in turbulente tijden
De onzekerheid die heerst op de markten zal waarschijnlijk nog wel even aanhouden, maar kan ook beleggingskansen bieden, als we niet in een recessie terechtkomen. Door de scherpe neerwaartse correctie keerden de aandelenmarkten, vooral in de Verenigde Staten, terug naar waarderingsniveaus die dichter bij hun historisch gemiddelde liggen. Uiteindelijk zullen de fundamentals van bedrijven weer in evenwicht komen, wat de weg vrijmaakt voor een terugkeer naar groei. De solide, winstgevende bedrijven van vandaag hebben een veel sterkere financiële basis dan in 2008, toen verschillende banken bijna failliet gingen, of in 2000, toen bepaalde bedrijfsmodellen niet stabiel waren.
Bij een handelsoorlog stapelen de negatieve effecten zich geleidelijk op, waardoor er corrigerende maatregelen kunnen worden genomen. President Trump wil geen recessie, maar hij is bereid om de Amerikaanse economie te verzwakken om zijn doelen te bereiken: de belastinginkomsten verhogen via douanetarieven, de olieprijs verlagen, de dollar verzwakken, de rente op schatkistpapier verlagen en de basisrente verlagen. Hij slaagt op alle fronten, behalve het laatste. Nu de financiële voorwaarden krapper worden, de economie vertraagt en de potentiële werkloosheid stijgt, zal de Fed waarschijnlijk moeten ingrijpen. Zal het dat doen door de rente te verlagen, zoals het in 2019 deed voordat er een handelsovereenkomst met China werd ondertekend ...?
Tot slot hebben geduldige beleggers geleerd dat het beter is om op de tanden te bijten en te wachten op betere tijden, dan toe te geven aan hun emoties en een zeker verlies te boeken. Door de hoge mate van onzekerheid is het essentieel om een goed gespreide portefeuille te hebben, in zowel aandelen als obligaties, om risico's te beperken en kansen te grijpen als de markten weer in evenwicht komen.
Door de onverwachte opschorting van tarieven voor de meeste landen slaakten de financiële markten een zucht van opluchting.
Of dit besluit nu tijdelijk is of niet, het illustreert de volatiliteit die er momenteel heerst en de wispelturigheid van de Amerikaanse president.
Als de spanningen te hoog oplopen, is er klaarblijkelijk een "Trump put" om de gemoederen te bedaren.
Olivier Colsoul
Senior Strategist AG Insurance
1 Bron: Goldman Sachs
2 Bron: Budget Lab van Yale University